€0.00
Speciale dichtbundel van Gijsbert Hamoen (1932-2013)
Requiem voor een verzonken kerk gaat over het verhaal van het Sint Maertenskerckhof.
De plaats van een kerkhof, ver verwijderd van woonkernen, is bijzonder. In een akte uit 1312 wordt de kerk van het dorp Zegveld gesticht. In die akte is sprake van een eerder parochie, die van “de Mi”, waar een kerkje heeft gestaan, dat gewijd was aan Sint Maarten.
U kunt het e-book hier bestellen. In de bevestiging die u per mail ontvangt, vindt u een link naar het bestand.
Beschrijving
Speciale dichtbundel van Gijsbert Hamoen (1932-2013)
Requiem voor een verzonken kerk gaat over het verhaal van het Sint Maertenskerckhof.
De plaats van een kerkhof, ver verwijderd van woonkernen, is bijzonder. In een akte uit 1312 wordt de kerk van het dorp Zegveld gesticht. In die akte is sprake van een eerder parochie, die van “de Mi”, waar een kerkje heeft gestaan, dat gewijd was aan Sint Maarten.
U kunt het e-book hier GRATIS bestellen.
In de bevestiging die u per mail ontvangt, vindt u een link naar het bestand.
Deze bundel bevat 11 gedichten. De Latijnse titels ervan zijn die van liturgische gezangen in een requiemmis. Deze mis draagt Gijsbert Hamoen als het ware op aan ‘de vergeten namen van het voorgeslacht’. Hij is geboren en getogen in het veengebied ten noorden van Woerden, dat in de elfde eeuw werd ontgonnen onder leiding van de bisschop van Utrecht. Het gebied was eigendom van de proosdij van Sint-Marie en stond bekend als het Miland. (Mogelijk is ‘Mi’ een samentrekking van ‘Marie’) Er is een ‘parochie van de Mi’ geweest met een kleine kerk. De plaats ervan, aan het riviertje de Oude Meije, is bekend, maar van de kerk zelf zijn geen resten in de bodem aangetroffen. Toch wordt op topografische kaarten uit de zeventiende en achttiende eeuw de exacte positie van het verdwenen ‘kerckhof’ aangegeven. Die verdwijning vond al plaats in de dertiende eeuw, een tijd waarin mogelijk het gebied is herverkaveld en nieuwe weteringen dwars door bestaande structuren heen werden gegraven en nieuwe dorpen zoals Kamerik en Zegveld ontstonden. De parochie van de Mi is mogelijk verdwenen doordat de bewoners zich in de nieuwe nederzettingen vestigden, of omdat kerk en woningen door een nieuw kanaal van elkaar gescheiden waren geraakt.
Gijsbert Hamoen gaat in zijn Requiem ervan uit dat de kerk en de graven eromheen als het ware in het veen zijn weggezonken. Het is een ‘Requiem voor een verzonken kerk’. Het eerste gezang, Introïtus, begint aldus:
De kleine kerk ligt
torendiep verzonken
in het zwarte veen
……
De rust van eeuwen
heeft de geschiedenis
voorgoed gewist.
Maar de mensen uit deze geschiedenis mogen wij niet vergeten, vindt Hamoen:
In de vergeten namen
van het voorgeslacht
ligt het geheim
van mijn bestaan.
Het volgende lied, ‘Kyrie eleison’, geeft die mensen een stem:
Uit de diepten roepen
de naamloze geslachten,
geknield op de lemen vloer,
om karig brood,
licht in de morgen.
Op de bodem van het meer
heeft, om de vroege zomerzon,
de krabbenscheer
de duisternis verlaten.
Tussen het scherpe blad
bloeit één witte bloem:
erbarm U, Heer.
Dieren en planten die we nu nog kunnen vinden bij het riviertje De Meije zingen in dit Requiem hun partij mee.
In de volgende verzen wordt het leed van deze mensen bezongen:
De wraak van het water
slaat diepe gaten
in dammen en kaden.
Het pas ontgonnen land
is reddeloos verloren.
……
De bisschop van het Sticht
heeft in godsnaam
het scherp gewette
zwaard gezegend.
De vale dood
draaft spoorslags
langs de hoeven.
……
Tussen geknakt riet
en zwarte zegge
heerst donker verdriet.
Op de oever van de weide
hebben de zwanen zingend
hun nesten verlaten.
Hierna komt het Sanctus, dat afsluit met wat een keerpunt lijkt:
Waterdiepte hoor,
rietland luister,
sterk als de dood
is de stem van de liefde.
Maar het raadsel blijft; er komen geen antwoorden.
Aansluitend op het Sanctus volgt meteen het Benedictus:
De bode komt van ver,
zoekt tevergeefs
de aloude deur
van de toren.
De “Toeganck” is water,
een naam zonder weg.
Tussen de bladeren
in de stille poel
bloeit een waterlelie,
de donkere wortel
in dode bodem.
De requiemmis sluit af met het lied In Paradisum, in het Nederlands: Mogen de engelen u naar het paradijs geleiden. Met dit lied wordt aan overledenen laatste eer betoond. Gijsbert Hamoen doet dit met de volgende beelden en woorden:
De oude hoeve
ligt opgebaard
onder het laken
van doffe sneeuw.
Hoge bomen
in eerbiedige kring,
zwijgen plechtig;
het dorre blad
fluistert laatste woorden.
In het morgenrood
ontvluchten de vogels
de vorst in het noorden
en volgen elkaar
met lange vleugelslag
naar onbekend land.
Het slot van dit gedicht bepaalt ons bij de tijdelijkheid der dingen. Als het ons ’te koud’ wordt zoeken we iets anders. Maar de toekomst blijft verborgen. In dit gedicht vinden we niets over een land van vrede, waarheen de dode zal worden geleid. Het blijft bij het gebed:
Heer, wees genadig
‘die van de Mije zijn’
en geef hun
de eeuwige rust
onder de rimpeling
van het water’.
Ik lees in deze gedichtenreeks een krachtig pleidooi om onze doden te blijven gedenken en onze eigen geschiedenis te blijven bestuderen. Ik ben het hiermee volledig eens. Ik houd ook van taal. Gijsbert Hamoen combineert hoge en creatieve taalvaardigheid en muzikaliteit met een inhoud die mij raakt.
27 december 2017, Kees Mijderwijk