Een verwrongen gezicht kijkt me vanuit de spiegel aan en ik schiet in de lach. Ik doe dat vaker, nadoen wat ik (of andere schrijvers) opgeschreven hebben. Dan lees ik iets terug en denk: kan dit eigenlijk wel?.
Voor ik het weet sta ik met mijn hoofd scheef, ogen wijd open en lippen strak op elkaar. Het ziet er zó vreemd uit dat ik hardop moet lachen. Hilarisch, maar ook leerzaam. Want niet alles wat je schrijft klopt of voelt natuurlijk.
Dat is jammer, want juist lichaamstaal is een geweldige manier om emoties te laten zien. Maar als je te veel tegelijk wilt, of iets beschrijft dat fysiek onmogelijk is, verlies je je lezer.
Mooischrijverij die krom wordt
Veel schrijvers willen graag mooischrijven. Ze stapelen gebaren, trekken emoties uit elkaar of voegen van alles samen. Het resultaat? Zinnen die er raar uitzien, tegenstrijdig zijn of overdreven aandoen.
Een paar voorbeelden:
- Met trillende vingers veegde ze het zweet van haar voorhoofd terwijl haar ogen wijd opengesperd waren en ze haar mond in een smalle streep trok.
- Hij haalde diep adem, liet zijn schouders zakken, spande zijn kaken, kneep zijn vuisten samen en glimlachte flauwtjes.
- Ze sloeg haar armen over elkaar, trok één wenkbrauw op, zette haar voeten uiteen en keek hem smekend aan.
- Zijn handen beefden, zijn adem stokte, zijn ogen sprongen bijna uit hun kassen en hij leek wel te smelten van verlangen.
Waar gaat het mis?
- Te veel tegelijk. Je hoeft niet álles te laten zien, laat wat aan de verbeelding van je lezer over.
- Tegenstrijdige signalen. Een gesloten houding combineren met smeken maakt je personage ongeloofwaardig.
- Overdrijving. Ogen die uit hun kassen springen of smelten van verlangen: je lezer lacht erom in plaats van mee te voelen.
Zo kan het ook
- Met trillende vingers veegde ze het zweet van haar voorhoofd. -> Less is more: de spanning zit al in die trillende vingers.
- Hij haalde diep adem en glimlachte flauwtjes. -> Eén gebaar geeft de emotie al genoeg kracht.
- Ze trok één wenkbrauw op. Of: Ze keek hem smekend aan. ->Kies wat je wilt benadrukken. Allebei tegelijk maakt het verwarrend.
- Zijn handen beefden en zijn adem stokte. -> Hyperbool maakt het lachwekkend. Twee subtiele signalen zeggen meer.
De spiegeltest
De makkelijkste manier om dit te voorkomen: doe het zelf. Lees je zin hardop, speel hem na voor de spiegel of vraag iemand anders het uit te beelden. Je merkt direct of het natuurlijk voelt of juist raar en overdreven is.
Checklist voor geloofwaardige lichaamstaal
Onmogelijkheden
- Ogen openhouden tijdens het niezen
- Armen over elkaar én tegelijk handen in de lucht
- Ogen stijf dichtknijpen én iemand strak aankijken
Tegenstrijdigheden
- Ontspannen glimlachen met vuisten vol spanning
- Breed lachen met strak opeengeperste lippen
Overdaad
- Drie gebaren in één zin (fronsen + lipbijten + hoofd scheef)
- Overdrijving tot het lachwekkende (ogen die uit hun kassen springen)
Zo doe je het goed
- Kies één sterk detail dat de emotie ondersteunt
- Test je zin in de spiegel of met iemand anders
- Schrap overbodige signalen en vertrouw op de context
Tot slot
Lichaamstaal is een krachtig schrijfmiddel. Het kan je personages tot leven brengen en emoties voelbaar maken. Maar maak het niet groter of ingewikkelder dan nodig. Kies dat ene detail dat alles zegt, lach gerust om je eigen spiegelbeeld, en laat je personages geloofwaardig bewegen. Je verhaal wint er direct aan kracht mee.
Schrijfcoaching
Wil je meer feedback op je eigen teksten of tips om je schrijfstijl te verfijnen? In mijn schrijfcoaching kijk ik met je mee en help ik je je verhaal sterker, beeldender én geloofwaardiger te maken.Samen kijken we hoe jouw verhaal nog beter uit de verf komt. Meer over schrijfcoaching lees je hier.